Σκολίωση

Βρεφική σκολίωση θεωρείται εκείνη που παρουσιάζεται στα τρία πρώτα έτη της ζωής ενός ανθρώπου. Ανήκει κυρίως στην κατηγορία της οργανικής συγγενούς σκολίωσης. Υπάρχουν δύο κατηγορίες ασθενών:

• αυτοί των οποίων η παραμόρφωση εξαφανίζεται με την ανάπτυξη 
• και αυτών των οποίων η παραμόρφωση επιδεινώνεται σταδιακά.

Αν και τις περισσότερες φορές επέρχεται αυτοίαση με την ανάπτυξη, ενδέχεται να επιφέρει μεγάλες παραμορφώσεις αν δεν υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση. Η αιτία της βρεφικής σκολίωσης παραμένει άγνωστη.

Γενικά, η παιδική κι εφηβική σκολίωση μπορεί να ανήκει στην κατηγορία της συγγενούς ή της ιδιοπαθούς σκολίωσης.

Η συγγενής σκολίωση χαρακτηρίζεται από την παρουσία ανωμάλων σπονδύλων κατά την γέννηση. Ακόμη κι αν η οστική ανωμαλία εμφανίζεται τόσο πρόωρα, δεν είναι εμφανής μέχρι τις φάσεις της ταχείας σκελετικής ανάπτυξης της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.

Σχετικά αντιρροπούμενες σκελετικές ανωμαλίες μπορούν να περάσουν απαρατήρητες μέχρι την ενήλικη ζωή ή να ανακαλυφθούν τυχαία.

Ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση

Η ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση, εμφανίζεται στην παιδική ηλικία αλλά δεν συνοδεύεται από δομικές σκελετικές ανωμαλίες και αποτελεί τη συχνότερη μορφή σκολίωσης.

Τα κλινικά ευρήματα των πασχόντων από αυτή την μορφή της σκολίωσης ποικίλουν ιδιαίτερα. Εξαρτώνται από τον τύπο των ανωμαλιών των σπονδύλων, το επίπεδο της σπονδυλικής στήλης στο οποίο παρατηρούνται, καθώς και από τον αριθμό των ανώμαλων σπονδύλων. 

Στις πιο ακραίες εκφάνσεις της, η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ταχέως εξελισσόμενη σκολίωση με σημαντική συνοδό νοσηρότητα σε μικρή παιδική ηλικία. Μπορεί ακόμη να οδηγήσει σε ελάχιστη ή και σε καμία παραμόρφωση σε όλη την διάρκεια της ζωής. 

Γενικά, η φυσική εξέλιξη της νόσου έχει ως εξής:

• Στο 25% των πασχόντων δεν εξελίσσεται η βλάβη τους .
• Στο 50% η βλάβη εξελίσσεται αργά.
• Στο 25% η βλάβη εξελίσσεται ταχέως.

Εμβρυολογικά, οι συγγενείς σκολιώσεις διακρίνονται ανάλογα με το είδος της υποκείμενης σκελετικής ανωμαλίας στις εξής κατηγορίες:

• Ανωμαλίες σχηματισμού των σπονδύλων
• Ανωμαλίες διαχωρισμού των σπονδύλων
• Μικτές διαταραχές.

Συγγενής εφηβική σκολίωση

Η πιο συχνή αιτία της συγγενούς σκολίωσης είναι η παρουσία του λεγόμενου ημισπονδύλου που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός σπονδυλικού σώματος με σφηνοειδή παραμόρφωση, με απουσία ενός αυχένα και με ανάπτυξη του μισού πετάλου.

Ποια είναι η εξέλιξη του συνδρόμου;

Ο τύπος της οστικής ανωμαλίας των σπονδύλων είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης αυτών των παθήσεων. 

Η πιο σοβαρή μορφή εφηβικής σκολίωσης, προκαλείται από μια οστική ανωμαλία που χαρακτηρίζεται από την παρουσία μιας μονόπλευρης συνοστεομένης οστικής γέφυρας μεταξύ δύο γειτονικών σπονδύλων, με συνοδό παρουσία ημισπονδύλου στο ίδιο επίπεδο από την αντίθετη πλευρά.

Η ηλικία του ασθενούς κατά την διάγνωση είναι ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης αυτής της νόσου, με τον μεγαλύτερο κίνδυνο να χαρακτηρίζει τους ασθενείς που εμφανίζουν κλινικές εκδηλώσεις, πριν την αναπτυξιακή έκρηξη της εφηβείας.

Παιδιά στα οποία η παραμόρφωση εκδηλώνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής, συχνά έχουν σημαντική σκελετική ανισορροπία και μεγάλη πιθανότητα να αναπτύξουν σημαντική σκελετική παραμόρφωση.

Τι θεραπεία υπάρχει;

Σε ασθενείς με σοβαρή ή προοδευτικά επιδεινούμενη παραμόρφωση, το χειρουργείο αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη θεραπεία. Η θεραπεία συνήθως συνίσταται σε οπίσθια σταθεροποίηση και σπονδυλοδεσία που σε ορισμένες περιπτώσεις συνδυάζεται με αφαίρεση του παθολογικά διαμορφωμένου σπονδύλου.

Ως σκολίωση των ενηλίκων αναφέρουμε οποιαδήποτε πλάγια καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης σε ένα σκελετικά ώριμο ασθενή, που σε στεφανιαίο επίπεδο είναι μεγαλύτερη των 10° και συνήθως αφορά την οσφυϊκή ή την θωρακο-οσφυική μοίρα.

Η σκολίωση αυτή μπορεί να υποδιαιρεθεί περαιτέρω σε δύο υποκατηγορίες:

• Τον Τύπο 1 που περιλαμβάνει καμπυλότητες που αναπτύσσονται εξ ολοκλήρου μετά την σκελετική ωρίμανση.
• Τον Τύπο 2 όπου οι παραμορφώσεις ξεκινούν πριν την σκελετική ωρίμανση. 

Αν και οι καμπυλότητες που ανήκουν στην δεύτερη υποκατηγορία μπορεί να μην εντοπίζονται στην παιδική και εφηβική ηλικία, συχνά εκδηλώνονται σε ενήλικες με συμπτώματα όπως άλγος, ριζιτική συνδρομή ή και τα δύο και μετά την σκελετική ωρίμανση. 

Η οστεοπόρωση στους ενήλικες, μπορεί επίσης να επιδεινώσει το μέγεθος της παραμόρφωσης και να επισπεύσει την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Τύπος 1: Πρωτοπαθής, εκφυλιστική σκολίωση.

Αναφέρεται στην σκολίωση των ενηλίκων όπου η παθολογική καμπυλότητα αναπτύσσεται στην ενήλικο ζωή σε έδαφος μιας ευθιασμένης σπονδυλικής στήλης, και συνήθως αφορά την οσφυϊκή και την θωρακο-οσφυική μοίρα. 

Στον τύπο αυτό περιλαμβάνονται οι σκολιώσεις που οφείλονται σε:

• Ιατρογενή αίτια
• Κατάγματα σπονδύλων
• Οστεοπόρωση
• Εκφυλιστική νόσο

Γενικά, οι σκολιώσεις αυτού του τύπου χαρακτηρίζονται κυρίως από ανώμαλη διαμόρφωση της σπονδυλικής στήλης στο οβελιαίο και όχι στο στεφανιαίο επίπεδο, εξαιτίας της μείωσης της λορδωτικής καμπυλότητας της οσφυϊκής μοίρας ή και της ανάπτυξης κυφωτικής διαμόρφωσης στην περιοχή. 

Οι ασθενείς συχνά βιώνουν σημαντικό πόνο στην οσφύ (μέση) ή άλγος με ριζιτική κατανομή ή και τα δύο, ως βασικό ενόχλημά τους από την απώλεια της ισορροπίας στο οβελιαίο επίπεδο. 

Επειδή αυτή η μορφή σκολίωσης είναι κυρίως το αποτέλεσμα μιας εκφυλιστικής διαδικασίας, η οσφυϊκή στένωση λόγω εκφύλισης του μεσοσπονδύλιου δίσκου ή η υπερτροφία των αρθρικών αποφύσεων, είναι πιο συχνή σε αυτούς παρά σε εκείνους με προοδευτικά επιδεινούμενη πρωτοπαθή σκολίωση (Τύπος 2).

Τύπος 2. Προοδευτική Ιδιοπαθής Σκολίωση

Ο τύπος αυτός αναφέρεται στις σκολιωτικές παραμορφώσεις που ξεκινούν πριν την σκελετική ωριμότητα, και περιλαμβάνουν τις ιδιοπαθείς, τις παραλυτικές και τις συγγενείς παραμορφώσεις. 

Αν και οι ιδιοπαθείς μορφές μπορεί να είναι ασυμπτωματικές στα παιδιά και τους εφήβους, συχνά εκδηλώνονται με εικόνα άλγους και ριζοπάθειας στους ενήλικες σαν αποτέλεσμα της συνεχούς εξέλιξης της παθολογικής καμπυλότητας και της ανισορροπίας σε οβελιαίο και στεφανιαίο επίπεδο, που παρατηρείται ακόμα και μετά την σκελετική ωρίμανση.

Εκτός του άλγους σε ασθενείς νεώτερους των 40 ετών, τίθενται και αισθητικά θέματα από την εξέλιξη μιας θωρακικής συνήθως παθολογικής καμπυλότητας.

Θεραπεία

Η συντηρητική θεραπεία, που επικεντρώνεται κυρίως στην εφαρμογή κηδεμόνων, αποσκοπεί στην ανακούφιση των συμπτωμάτων αλλά δεν αναστέλλει την εξέλιξη της παραμόρφωσης. 

Ο σκοπός της χειρουργικής επέμβασης είναι:

• Υποχώρηση των συμπτωμάτων.
• Αποκατάσταση της ισορροπίας της σπονδυλικής στήλης.

Σε ασθενείς με εγκεφαλική παράλυση οι οποίοι λόγω της νόσου τους δεν μπορούν να περπατήσουν, αναπτύσσεται σκολίωση σε ποσοστό που αγγίζει το 70%. Συνήθως, εμφανίζεται κοντά στην ηλικία των 15 ετών. 

Αν και οι σκελετικές αυτές παραμορφώσεις μπορούν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και στην ενήλικη ζωή, ο μεγαλύτερος ρυθμός ανάπτυξης αυτών των οστικών παραμορφώσεων τυπικά παρατηρείται κατά την περίοδο της σκελετικής ωρίμανσης (περίπου 2ο-4ο μήνα).

Οι παραμορφώσεις αυτές, συνήθως αφορούν μεγάλου μήκους καμπύλες, που συχνά συνδυάζονται και με επικλινή θέση της πυέλου (λεκάνης) και μπορεί να συνοδεύονται από σημαντικού βαθμού αντισταθμιστική κύφωση ή υπερλόρδωση.          

Αν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν κηδεμόνες για να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, πολλοί από αυτούς τους ασθενείς “θέτουν τελικά υποψηφιότητα” για χειρουργείο.      

Η χειρουργική διόρθωση, συχνά περιλαμβάνει μεγάλου μήκους συστήματα σταθεροποίησης (περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό σπονδύλων), που περιλαμβάνουν και την πύελο.

Γενικά, σημαντικές συγκάμψεις των αρθρώσεων της πυέλου και του ισχίου πρέπει να αντιμετωπίζονται πριν το χειρουργείο. Αν δεν αντιμετωπιστούν, η ενσωμάτωση της πυέλου σε αυτές τις επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας – σταθεροποίησης  μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση.

Ως ιδιοπαθή σκολίωση ορίζουμε την κατάσταση στην οποία διαπιστώνουμε μια απόκλιση της σπονδυλικής στήλης πάνω από 10° στο στεφανιαίο επίπεδο, χωρίς εμφανή υποκείμενη αιτία.

Βάσει του ορισμού, η αιτία της ιδιοπαθούς σκολίωσης που είναι η πιο συχνή σκελετική διαταραχή στην παιδική ηλικία, είναι άγνωστη.

Τύποι ιδιοπαθούς σκολίωσης

Παραδοσιακά, η ιδιοπαθής σκολίωση είχε υποδιαιρεθεί σε τρεις ομάδες, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού την στιγμή της διάγνωσης:

• Bρεφική, σε παιδιά κάτω των τριών ετών
• Παιδική, σε παιδιά 3 – 9 ετών
• Εφηβική (10 ετών έως την σκελετική ωριμότητα).

Μεταγενέστερες έρευνες έχουν υποδείξει μια εναλλακτική ταξινόμηση:

• Σε πρώιμης έναρξης (κάτω των 5 ετών).
• Όψιμης έναρξης (πάνω από 5 ετών έως την φάση της σκελετικής ωρίμανσης).

Θεραπεία Ιδιοπαθούς σκολίωσης

Αν και η εφαρμογή κηδεμόνα είναι η κλασσική μη χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης, δεν αποτελεί θεραπεία, καθώς: 

• οι ακριβείς ενδείξεις για την εφαρμογή του
• ο τρόπος με τον οποίο θα εφαρμοσθεί (πόσες ώρες την ημέρα και για πόσο χρόνο)
• και ο τύπος κηδεμόνα που αρμόζει σε κάθε περίσταση δεν έχει διασαφηνιστεί. 

Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει αντίλογος ως προς την αποτελεσματικότητά του.

Ένας κοινά αποδεκτός κανόνας, είναι ότι για παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης με την κορυφή της παθολογικής καμπυλότητας στο ύψος του 7ου θωρακικού σπονδύλου και κάτω, εφαρμόζεται ένας θωρακο-οσφυο-ιερός κηδεμόνας, ενώ σε περιπτώσεις που η κορυφή της παθολογικής καμπύλης εντοπίζεται πάνω από αυτό το ύψος, χρησιμοποιείται αυχενο – θωρακο- οσφυο- ιερός κηδεμόνας.

Ανεξαρτήτως όλων, η εφαρμογή κηδεμόνα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια λύση που αποσκοπεί στο να σταθεροποιήσει μια κατάσταση, και όχι απαραίτητα να την διορθώσει.

Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω θα διαπιστώσετε ότι η διάγνωση του ακριβούς τύπου σκολίωσης καθώς και η καταλληλότερη θεραπεία της, απαιτούν υψηλής εξειδίκευσης ιατρικές γνώσεις και εμπειρία.

Η ιατρική ομάδα της Athens Brain Spine, αποτελείται από καταξιωμένους Νευροχειρουργούς και Ορθοπαιδικούς με σημαντική εμπειρία ο καθένας τον τομέα του. Η εξατομικευμένη  προσέγγιση της θεραπείας του κάθε ασθενούς, αποτελεί το κλειδί για την αντιμετώπιση και των πιο περίπλοκων παθήσεων.