Εγκυμοσύνη και πόνος στη μέση

Κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης, και συγκεκριμένα από τον πέμπτο μήνα της κύησης κι έπειτα, μία συνήθης ενόχληση  που παρατηρείται είναι αυτή του πόνου στη μέση (οσφυαλγία). Βάσει επίσημων στατιστικών στοιχείων, το ποσοστό των εγκύων γυναικών που πάσχουν από οσφυαλγία ανέρχεται στο 60%-80%.

Η εμφάνιση του πόνου στη μέση και οι προεκτάσεις του, μπορεί να οφείλονται σε ποικίλα αίτια – όπως θα δείτε παρακάτω. Εντούτοις, είναι βασικό να τονιστεί πως ο ιατρικός όρος «οσφυαλγία», παραπέμπει σε ένα σύμπτωμα, δηλαδή σε έναν πόνο στη μέση ή χαμηλά στην πλάτη και μπορεί να συνδέεται με διάφορες παθήσεις.

Πώς εκδηλώνεται ο πόνος στη μέση κατά την εγκυμοσύνη;

Ο πόνος στη μέση κατά την εγκυμοσύνη εκδηλώνεται με την εμφάνιση άλγους στη μέση ή χαμηλά στην πλάτη και σπανίως μέχρι κάτω στο πόδι. Μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορες ώρες της ημέρας, κατά την πρωινή έγερση ή κάποιες φορές και τις βραδινές ώρες.

Η επιδείνωση του πόνου στη μέση μπορεί να προκύψει έπειτα από:

• Μία απλή καθημερινή δραστηριότητα
• Μια απότομη κίνηση
• Σκύψιμο
• Άρση βάρους
• Κάθισμα και ορθοστασία
• Βήχα ή φτέρνισμα

Αίτια – Παράγοντες οσφυαλγίας κατά την εγκυμοσύνη

Οι παράγοντες που προκαλούν την οσφυαλγία κατά την διάρκεια της κύησης ποικίλουν. Επειδή όμως μπορεί ο πόνος στη μέση να σχετίζεται με άλλων ειδών παθήσεις, οι έγκυες συνιστάται να επισκέπτονται τον γυναικολόγο τους, ο οποίος κατόπιν κλινικής εξέτασης, ενδεχομένως να τις παραπέμψει σε έναν ειδικό ορθοπεδικό.

Υπάρχει βέβαια ένα μικρό ποσοστό περιπτώσεων, στις οποίες τα αίτια της πάθησης δεν μπορούν να διαγνωστούν, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε πολύμηνη ταλαιπωρία της εγκύου ασθενούς.

Οι κυριότεροι παράγοντες που, βάσει στατιστικών και μελετών, σχετίζονται με την εμφάνιση της οσφυαλγίας στις εγκύους είναι οι εξής:

• Η σταδιακή αλλαγή και μετατόπιση του κέντρου βάρους της εγκύου προς τα εμπρός λόγω του ότι η μήτρα μεγαλώνει και το βάρος του εμβρύου αυξάνεται. Αυτομάτως, η στάση σώματος της γυναίκας διαφοροποιείται και η σπονδυλική στήλη καταπονείται σημαντικά. Επομένως, συχνά μπορεί να προκληθεί πόνος στη μέση.
• Η κακή στάση του σώματος στις καθημερινές δραστηριότητες, η ορθοστασία ή οι βαριές εργασίες που προκαλούν καταπόνηση και κούραση της μέσης, συχνά οδηγούν στην οσφυαλγία.
• Το κάπνισμα και ο καθιστικός τρόπος ζωής, που δεν περιλαμβάνει συχνό περπάτημα, συνεπάγονται τη χαλάρωση των μυών που ευθύνονται για τη στήριξη της σπονδυλικής στήλης και συνεπώς, για τον πόνο στη μέση.
• Η πολυτοκία, καθώς οι πολλαπλοί τοκετοί και εγκυμοσύνες μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν το πρόβλημα της οσφυαλγίας.
• Η διαρκής αύξηση του βάρους κατά την εγκυμοσύνη δυσχεραίνει την υποστήριξη της σπονδυλικής στήλης, προκαλώντας συχνά πόνους στη μέση και την πλάτη των εγκύων. Ενδεικτικά, κατά μέσο όρο, το βάρος μιας εγκύου συνολικά κατά τη διάρκεια των εννέα μηνών της κύησης αυξάνεται κατά 12 μέχρι 14 κιλά.Επίσης, η κατανομή του βάρους μπορεί να σχετίζεται και με το φύλο του εμβρύου, καθώς τα αυξημένα κιλά στη μέση και τη λεκάνη συνδέονται σε ορισμένες περιπτώσεις με αρσενικό έμβρυο.
• Η χαλάρωση ορισμένων αρθρώσεων, μυών και συνδέσμων που είναι υπεύθυνα για την ένωση των σπονδύλων και των οστών της λεκάνης. Αυτό σχετίζεται με την αύξηση της έκκρισης ορισμένων ορμονών, με κυριότερο την ρελαξίνη. Η χαλάρωση αυτή, κυρίως της πυέλου, οδηγεί σε μειωμένη υποστήριξη της σπονδυλικής στήλης.Η έκκριση αυτών των ορμονών στοχεύει στη χαλάρωση και το «άνοιγμα» της λεκάνης της γυναίκας για την επίτευξη του κολπικού τοκετού. Οι φυσιολογικές αυτές ορμονικές αλλαγές επιδρούν στη σπονδυλική στήλη σε ανατομικό επίπεδο και εντείνουν τις πιθανότητες εμφάνισης οσφυαλγίας.
• Το προϋπάρχον ορθοπεδικό ιστορικό της εγκύου (π.χ. σπονδυλολίσθηση, κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, σκολίωση κ.α.) από νεότερη ηλικία της, σε συνδυασμό με τις ορμονικές αλλαγές κατά την κύηση μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση πόνου στη μέση.
• Παθήσεις οργάνων που σχετίζονται με άλλα συστήματα, όπως για παράδειγμα το ουροποιητικό (κωλικός νεφρού ή πυελονεφρίτιδα) ή το γαστρεντερικό (κωλικός ήπατος ή εντέρου). Ακόμη, η έντονη ενόχληση μπορεί να σχετίζεται με συσπάσεις τη μήτρας λόγω επικείμενου τοκετού, αποκόλληση του πλακούντα ή πρόωρου τοκετού.

Τρόποι ανακούφισης πόνου στη μέση κατά την εγκυμοσύνη

Η αντιμετώπιση της οσφυαλγίας κατά την περίοδο της κύησης πρέπει να γίνεται συντηρητικά, με μέτρο και προσοχή. Για την ανακούφιση του πόνου στη μέση κατά την εγκυμοσύνη μπορούν να συνεισφέρουν τα εξής:

1. Σωστή στάση σώματος

Όσο το βάρος του μωρού αυξάνεται, το κέντρο βάρους της εγκύου μετατοπίζεται προς τα εμπρός. Για την αποφυγή της μετατόπισης μπορεί αντισταθμιστικά, η έγκυος να αρχίσει να γέρνει προς τα πίσω, πράγμα που καταπονεί το κάτω μέρος της πλάτης και τη μέση. Γι’ αυτό είναι σημαντική η διατήρηση της σωστής στάσης σώματος με τους εξής τρόπους:

• Διατηρήστε όρθια και ψηλή στάση
• Κρατήστε το στήθος ψηλά
• Κρατήστε τους ώμους πίσω και χαλαρούς
• Μην «κλειδώνετε» τα γόνατα

Αν πρέπει να στέκεστε για αρκετή ώρα, ακουμπήστε το ένα σας πόδι σε ένα χαμηλό σκαμπό, κάνοντας συχνά διαλείμματα. Ακόμη, φροντίστε η καρέκλα που κάθεστε να στηρίζει την πλάτη σας ή τοποθετήστε κάποιο μαξιλάρι ώστε να ακουμπά σωστά η πλάτη σας.

2. Σωστά παπούτσια ή ζώνη εγκυμοσύνης

Φορέστε παπούτσια με χαμηλό τακούνι, κι όχι εντελώς ίσια, που να προσφέρουν καλή στήριξη της καμάρας. Αποφύγετε τα ψηλά τακούνια, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε μια περαιτέρω μετατόπιση της ισορροπίας σας προς τα εμπρός ή ακόμη και σε πτώση.

Μία άλλη εναλλακτική λύση που δρα βοηθητικά είναι να φορέσετε την υποστηρικτική ζώνη εγκυμοσύνης, που στηρίζει την κοιλιά και την οσφύ (μέση).

3. Προσεκτικές κινήσεις

Όταν προσπαθείτε να σηκώσετε ένα μικρό αντικείμενο, κάντε ένα βαθύ κάθισμα και σηκώστε το από χαμηλά. Μην λυγίζετε τη μέση σας και μην σηκώνετε κάτι προσθέτοντας όλο το βάρος σε αυτή. Εάν χρειαστείτε βοήθεια για οποιαδήποτε κίνηση που δεν είστε σίγουρες ότι μπορείτε να κάνετε προσεκτικά και με ασφάλεια.

4. Στάση ύπνου

Σημαντική είναι και η στάση ύπνου που θα έχετε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Κοιμηθείτε στο πλάι κι όχι ανάσκελα, κρατώντας το ένα ή και τα δύο γόνατά σας λυγισμένα. Δοκιμάστε τα μαξιλάρια εγκυμοσύνης ή στήριξης ανάμεσα στα λυγισμένα γόνατα, κάτω από την κοιλιά και πίσω από την πλάτη σας για ορθότερη στάση ύπνου.

5. Εναλλαγή ζεστού/κρύου

Παρόλο που η αποτελεσματικότητα αυτού του τρόπου ανακούφισης της οσφυαλγίας δεν έχει αποδειχθεί ευρέως, η εναλλαγή ζεστού/κρύου με τη βοήθεια μασάζ, εφαρμογής θερμαντικού μαξιλαριού ή παγοκύστης στην πλάτη ή τη μέση σας μπορεί να δράσει θετικά.

6. Φυσική δραστηριότητα & ενδυνάμωση

Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να ενδυναμώσει τη μέση και την πλάτη σας, ανακουφίζοντας από το πιθανό άλγος κατά τη διάρκεια της κύησης. Με τη συγκατάθεση του γιατρού σας, μπορεί να δοκιμάσετε κάποιες ήπιες δραστηριότητες, όπως το περπάτημα, η γιόγκα και το κολύμπι ή η γυμναστική στο νερό.

Άλλωστε, είναι γνωστό πως μέσα στο νερό αποφεύγεται η καταπόνηση των αρθρώσεων από το βάρος και επιτυγχάνεται ενδυνάμωση των μυών με ασφάλεια. Για την αποφυγή περαιτέρω κάμψης της σπονδυλικής στήλης, αποφύγετε το πρόσθιο, καθώς μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα.

Ακόμη, ένας φυσικοθεραπευτής μπορεί να σας υποδείξει κάποιες επίσης ήπιες διατάσεις και ασκήσεις, που μπορεί να βοηθήσουν τη μείωση του άλγους της μέσης ή της πλάτης σας.

7. Συμπληρωματικοί τρόποι ανακούφισης

Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, ο βελονισμός αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο ανακούφισης της οσφυαλγίας κατά την εγκυμοσύνη. Η μέθοδος της χειροπρακτικής μπορεί επίσης να ανακουφίσει μία έγκυο γυναίκα από τις επώδυνες ενοχλήσεις στη μέση.

Τρόποι πρόληψης

Οι τρόποι πρόληψης της οσφυαλγίας ταυτίζονται με ορισμένες μεθόδους ανακούφισης του πόνου στη μέση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Για την αποφυγή και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης οσφυαλγίας, συνίσταται το πρόγραμμα σωματικής άσκησης σε τακτική βάση. Η άσκηση, πάντα σε ήπιο βαθμό, μπορεί να συμβάλει και στην πρόληψη της εμφάνισης πόνου ή στον έλεγχο του δυνατού πόνου.

Το καθημερινό περπάτημα, οι κοιλιακοί και οι ραχιαίοι όπως και άλλες ασκήσεις που βελτιώνουν τη φυσική σας κατάσταση -αφότου εγκριθούν από το γυναικολόγο σας- μπορούν να δράσουν προληπτικά για την εμφάνιση της πάθησης.

Ακόμη, πρέπει να αποφεύγετε το σκύψιμο και τις απότομες κινήσεις, ειδικά όταν θέλετε να πιάσετε κάτι από χαμηλά. Τα χαμηλά υποδήματα και η στάση ύπνου που προαναφέραμε, μπορούν επίσης να προλάβουν την εμφάνιση πόνου στη μέση.

Συχνές ερωτήσεις

1. Πόνοι στη μέση στις αρχές της εγκυμοσύνης;

Οι πόνοι στη μέση εμφανίζονται κατά κύριο λόγο κατά τον 5ο-7ο μήνα της εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση που παρατηρήσετε έντονη ενόχληση στη μέση στις αρχές της εγκυμοσύνης, θα πρέπει να επισκεφτείτε το γυναικολόγο σας, καθώς πέραν των παραγόντων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, το βάρος, τη στάση σώματος, τις ορμονικές αλλαγές στο πλαίσιο της εγκυμοσύνης, το σύμπτωμα της οσφυαλγίας μπορεί να σχετίζεται και με άλλες παθήσεις ή ακόμη και με αποκόλληση του πλακούντα.

2. Πόσο συχνά εμφανίζονται συμπτώματα οσφυαλγίας στην εγκυμοσύνη;

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το ποσοστό εγκύων γυναικών που παρουσιάζουν πρόβλημα οσφυαλγίας ανέρχεται στο 60%-80%. Μία στις δύο εγκύους δηλαδή, εμφανίζει δηλαδή πόνο στη μέση ή την πλάτη.

3. Πώς να ανακουφιστώ από τον πόνο στη μέση κατά την εγκυμοσύνη;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι ανακούφισης του πόνου στη μέση κατά τη διάρκεια της κύησης. Η άσκηση, η αλλαγή του τρόπου ζωής και συνηθειών, η σωστή στάση σώματος και ύπνου, ο κατάλληλος εξοπλισμός για εγκύους, αλλά και οι προσεκτικές κινήσεις μπορούν να συντελέσουν στην έλεγχο ή τη μείωση του πόνου.

Παρόλα αυτά, όποιου είδους παρεμβάσεις πρέπει να γίνονται έπειτα από συμβουλή και ενημέρωση του γυναικολόγου. Ακόμη, σε περιπτώσεις έντονης ενόχλησης, θα πρέπει ο γυναικολόγος να έρθει σε συνεννόηση με νευροχειρουργό, ο οποίος θα προβεί στις κατάλληλες εξετάσεις και ιατρικές παρεμβάσεις.