• Αρχική
• Παθήσεις
• Πόνος
• Ατυπο Άλγος Προσώπου

Ατυπο Άλγος Προσώπου

Τι ορίζουμε ως άτυπο προσωπικό άλγος;

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό για την μελέτη του Πόνου ( ΙΑSP ), η έννοια του χρόνιου άλγους του προσώπου αναφέρεται σε συμπτώματα τα οποία παραμένουν για περισσότερο από 6 μήνες. Το άτυπο προσωπικό άλγος είναι μια διάγνωση που τίθεται εξ αποκλεισμού αφού έχουν ελεγχθεί και απορριφθεί άλλες καταστάσεις ( π.χ να είναι ιδιοπαθής ) και χαρακτηρίζεται από χρόνιο, εμμένοντα πόνο με συνοδό απουσία καταστάσεων από το πρόσωπο και τον εγκέφαλο που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την παρουσία του. Υπάρχουν πολλές πληροφορίες που αναφέρουν ότι πολλά περιστατικά << ανεξήγητου >> προσωπικού πόνου χαρακτηρίζονται ως άτυπο προσωπικό άλγος, αλλά αυτή η αποδοχή δεν είναι σωστή.

Υποκατηγορίες κλινικών καταστάσεων που εκδηλώνονται με ιδιοπαθές άλγος προσώπου περιλαμβάνουν τον νευροπαθητικό πόνο που προκύπτει δευτεροπαθώς στα πλαίσια βλάβης της αισθητικής ρίζας ενός περιφερικού νεύρου, το σύνδρομο του χρόνιου περιοχικού πόνου ( CRPS ) από βλάβη του συμπαθητικού νευρικού πλέγματος και το άτυπο προσωπικό άλγος.

Η άτυπη οδονταλγία, ή πόνος του δοντιού <<φάντασμα>> είναι μια παραλλαγή του άτυπου προσωπικού πόνου, όπου έντονα δυσάρεστη αίσθηση εντοπίζεται γύρω από ένα δόντι ή μια ομάδα δοντιών, χωρίς καμία εμφανή οδοντική ή στοματική νόσο.

 Ποιους ασθενείς αφορά;

Είναι πιο συνηθισμένος στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και οι περισσότεροι ασθενείς είναι γυναίκες ηλικίας 30 – 50 ετών. Αν και οποιαδήποτε περιοχή του προσώπου μπορεί να επηρεασθεί, η πιο συχνά επηρεαζόμενη περιοχή είναι αυτή της άνω γνάθου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν διαπιστώνεται υποκείμενη νόσος ή άλλη κατάσταση που να σχετίζεται.

Πως εκδηλώνεται κλινικά;

Το άτυπο προσωπικό άλγος έχει μεγάλη ποικιλία στην κλινική του εκδήλωση. Συχνά χαρακτηρίζεται από συνεχόμενο, καθημερινό άλγος με ποικίλη ένταση και συνήθως είναι εν τω βάθει χωρίς σαφή εντόπιση. Περιγράφεται ως βύθιος και δεν αφυπνίζει τον ασθενή. Στα αρχικά στάδια ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται σε μια μεμονωμένη περιοχή στο ένα ημιμόριο του προσώπου αλλά στην συνέχεια μπορεί να επεκταθεί για να καλύψει μια μεγαλύτερη περιοχή.

Ο νευροπαθητικός πόνος είναι μια αίσθηση μόνιμου άλγους ή καυσαλγίας που εντοπίζεται σε μια περιοχή του προσώπου και του τραχήλου και οφείλεται σε μια δυσλειτουργία της αισθητικής νεύρωσης της συγκεκριμένης περιοχής.

Ο πόνος σε έδαφος CRPS έχει συνήθως παρόμοια χαρακτηριστικά αλλά παρουσιάζει μια διαβάθμιση της καθημερινής του έντασης. Η περιοχή του προσώπου που επηρεάζεται είναι συχνά πολύ πιο εκτεταμένη από ότι στον νευροπαθητικό πόνο καθώς κάθε μεμονωμένο συμπαθητικό νεύρο κατανέμεται σε μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή από τα φυσιολογικά αισθητικά σωματικά νεύρα. Στο σύνδρομο αυτό ο ασθενής συνήθως αναφέρει μια αίσθηση διόγκωσης στην επώδυνη περιοχή και συχνά ένα αίσθημα ερυθρότητας του υπερκειμένου δέρματος.

Η άτυπη οδονταλγία χαρακτηρίζεται από ένα συνεχόμενο, βύθιο, διαξιφιστικό ή καυσαλγικού χαρακτήρα άλγος μέτριας έντασης σε φαινομενικά υγιή δόντια ή σε δόντια που έχουν υποβληθεί σε ενδοδοντική θεραπεία και ενίοτε σε περιοχές προηγηθείσας εξαγωγής. Το άλγος αυτό συνήθως δεν εκλύεται όταν ελέγχουμε τα δόντια με την εφαρμογή κρύου, ζεστού ή ηλεκτρικού ερεθίσματος. Επιπλέον, τα χαρακτηριστικά της οδονταλγίας συχνά παραμένουν αναλλοίωτα για μήνες ή και χρόνια, στοιχείο που διαφοροποιεί την άτυπη οδονταλγία από τα κλασσικά επώδυνα οδοντικά σύνδρομα. Ενίοτε ο πόνος μπορεί να επεκταθεί στα γειτονικά δόντια, ειδικά μετά από εξαγωγή του δοντιού που σχετίζεται με τον πόνο.

Πως μπορεί να αντιμετωπισθεί;

Η πρώτη μορφή θεραπείας αφορά την συντηρητική αντιμετώπιση με την εφαρμογή τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών και αντιεπιληπτικών φαρμάκων. Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά έχουν αποδειχθεί χρήσιμα στην μείωση της εμπειρίας του πόνου και στην βελτίωση της διάθεσης και αποτελούν μια καίρια θεραπευτική επιλογή. Νεότερα αντιεπιληπτικά φάρμακα, όπως το βαλπροϊκό οξύ και η γκαμπαπεντίνη θεωρείται φάρμακα εκλογής για την αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου. Οσον αφορά την άτυπη οδονταλγία, ο συνδυασμός τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών και αντιεπιληπτικών μειώνουν την σοβαρότητα των επώδυνων επεισοδίων αλλά πρέπει να χρησιμοποιούνται συνέχεια και όχι μόνο κατά την διάρκεια επώδυνων επεισοδίων. Σε  σπάνιες περιπτώσεις ενδείκνυται ο ηλεκτρικός ερεθισμός του εμπλεκόμενου αισθητικού νεύρου ( TENS ) αλλά γενικά οι χειρουργικές επεμβάσεις σπάνια είναι αποτελεσματικές, μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση και να οδηγήσουν σε επώδυνη υπαισθησία του προσώπου (anaesthesia dolorosa ).

Τι θέση έχει η επέμβαση DREZ;

Mια χαρακτηριστική ιδιότητα του πόνου κεντρικής αιτιολογίας είναι ότι οφείλεται σε υπερδραστηριοποίηση των αισθητικών νευρώνων δεύτερης τάξης που βρίσκονται στο εγκεφαλικό στέλεχος. Βασιζόμενοι σε αυτή την υπόθεση, η επέμβαση DREZ εφαρμόζεται και για το άτυπο προσωπικό άλγος, και ο στόχος είναι ένα τμήμα του αισθητικού πυρήνα του τριδύμου νεύρου που είναι υπευθυνο για την αισθητική νεύρωση του προσώπου.

Βιβλιογραφία

1. Fricton JR. Atypical orofacial pain disorders: a study of diagnostic subtypes. Curr Rev Pain 2000; 4:142-7.
2. Crighton A .J. Facial Pain In Practical Oral Medicine – Macleod RI and Crighton AJ, Quintessence Publishing 2004
3. Okeson JP. Differential diagnosis and management considerations of neuralgias, nerve trunk pain, and deafferentation pain. In: Okeson JP (Ed). Americal Academy of Orofacial Pain. Orofacial Pain: Guidelines for Assessment, Diagnosis, and Management. ed. 3, Chicago: Quintessence Publishing, 1996;73-88.