• Αρχική
• Παθήσεις
• Παθήσεις Σπονδυλικής Στήλης
• Σπονδυλολίσθηση

Σπονδυλολίσθηση

Τι είναι η Σπονδυλολίσθηση;

Αποτελεί μια κατάσταση όπου ο ένας σπόνδυλος μετατοπίζεται κατά τον προσθιοπίσθιο άξονα σε σχέση με τον γειτονικό του και μπορεί να συνδυάζεται με οσφυαλγία ή και με νευρολογική σημειολογία. Περιγράφονται πέντε διαφορετικές υποκατηγορίες που διαφέρουν όσον αφορά τον υποκείμενο παθοφυσιολογικό μηχανισμό. Οι υποκατηγορίες αυτές είναι οι εξής:

• Συγγενής
• Ισθμική
• Εκφυλιστική
• Τραυματική
• Παθολογική
• Ιατρογενής

Οι δύο πρώτες υποκατηγορίες αφορούν την συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών που διαπιστώνονται στα παιδιά, με την ισθμική σπονδυλολίσθηση να είναι η πλέον συχνή. Για περισσότερες λεπτομέρειες για την ισθμική σπονδυλολίσθηση , ο αναγνώστης παραπέμπεται στην ενότητα :  οσφυαλγία στους αθλητές.

Συγγενής σπονδυλολίσθηση: αναφέρεται και ως δυσπλαστική και αφορά την περιοχή μετάβασης της οσφυϊκής στην ιερά περιοχή. Συνυπάρχει συνήθως μια οστική ανωμαλία στην ανώτερη επιφάνεια του ιερού  ή στο οπίσθιο πέταλο του κατώτερου κινητού σπονδύλου (συνήθως του Ο5). Οι οστικές αυτές ανωμαλίες επιτρέπουν την ανάπτυξη σπονδυλολίσθησης εξαιτίας υπεξαρθρήματος των αποφυσιακών αρθρώσεων και επιμήκυνσης του pars interarticularis (βλέπε οσφυαλγία στους αθλητές), χωρίς να είναι απαραίτητη προϋπόθεση μια ανωμαλία της οστικής αυτής γέφυρας. Εάν τα οπίσθια πέταλα των σπονδύλων παραμένουν δομικά άθικτα, είναι πιθανόν να προκύψει πίεση των νευρικών δομών.

Εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση: Η οντότητα αυτή παρατηρείται στην οσφυϊκή μοίρα με παρουσία ανέπαφων των δομών του οπισθίου τόξου (πετάλου) του σπονδύλου όταν οι μεσοσπονδύλιες διαρθρώσεις (facet joints) είναι εκ γενετής προσανατολισμένες σε προσθιοπίσθια και όχι σε εγκάρσια διεύθυνση. Οι προοδευτικές εκφυλιστικές αλλοιώσεις των αρθρώσεων αυτών προκαλούν μια μικρού βαθμού ολίσθηση, που μπορεί να προκαλεί συμπτώματα πίεσης νευρικών ριζών, ακόμα και ιππουριδική συνδρομή. Στην όλη κλινική εικόνα συμβάλλουν η υπερτροφία των ωχρών συνδέσμων, η εκφυλιστική προβολή του δίσκου και η παρουσία οστεοφύτων.

Η νόσος συνήθως αφορά γυναίκες 50 – 60 ετών, των οποίων η έναρξη της συμπτωματολογίας μπορεί να εντοπίζεται δεκαετίες πίσω αλλά παρατηρείται κλινική επιδείνωση τους τελευταίους μήνες ή χρόνια. Οι νευρολογικές βλάβες παρουσιάζονται αργά στην πορεία της νόσου και μπορούν να περιλαμβάνουν μια νευρογενή διαλείπουσα χωλότητα ή μια ριζοπάθεια που μπορεί να προκαλεί αδυναμία των μυών του μηρού ή μερική πτώση του άκρου ποδός. Η ολίσθηση συμβαίνει συνήθως στο επίπεδο Ο4 – Ο5 και συνήθωςαφορά ένα μόνο επίπεδο.

Τραυματική σπονδυλολίσθηση: Η κατάσταση αυτή προκύπτει από μια υψηλής δύναμης πρόσκρουση που σε πολλά σημεία προσομοιάζει με τραυματικό κάταγμα – εξάρθρημα. Η βεβιασμένη υπερβολική κάμψη θεωρείται ότι προκαλεί αμιγή ολίσθηση, ενώ ο συνδυασμός καμπτικών και πιεστικών δυνάμεων ή με παρεκτόπιση κατά τον εγκάρσιο άξονα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε τέτοιες κακώσεις. Το υπεξάρθρημα προκαλείται από ένα συνοδό κάταγμα των οπισθίων οστικών δομών (pars interarticularis) και την πιθανή συνοδό συνδεσμική αστάθεια. Αρκετά συχνά παρατηρείται έντονη αστάθεια και συνοδός περαιτέρω παρεκτόπιση και νευρολογικές βλάβες. Τα συχνότερα επίπεδα στα οποία προκαλείται η κατάσταση αυτή είναι το Ο4 – Ο5 και το Ο5 – Ι1.

Παθολογική σπονδυλολίσθηση: Πολλές εντοπισμένες και συστηματικές παθολογικές καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν την ακεραιότητα της μεσοσπονδύλιας διάρθρωσης και να οδηγήσουν σε υπεξάρθρημα των σπονδυλικών σωμάτων. Παραδείγματα τέτοιων νοσολογικών οντοτήτων είναι οι λοιμώξεις και οι νεοπλασίες και οι γενικευμένες διαταραχές του μεταβολισμού του συνδετικού ιστού (των συνδέσμων) και των οστών, όπως η οστεοπόρωση, η ατελής οστεογένεση, η νόσος Paget και το σύνδρομο Marfan.

Ιατρογενής σπονδυλολίσθηση : ο όρος αυτός συνήθως αναφέρεται για να περιγράψει την κατάσταση που προκύπτει μετά από μια αποσυμπιεστική επέμβαση, όπως η ευρεία πεταλεκτομή που μπορεί να αφορά και τις αρθρικές αποφύσεις των σπονδύλων. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε προσθιολίσθηση ή οπισθιολίσθηση των σπονδύλων ,με τον ίδιο μηχανισμό που περιγράφηκε προηγουμένως.

Πως αντιμετωπίζεται;

Οι περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά και εφαρμόζουμε τις ίδιες βασικές αρχές με αυτές που αναλύουμε στην ενότητα : οσφυαλγία στους αθλητές. Στις λίγες σχετικά περιπτώσεις που απαιτείται χειρουργική θεραπεία, εφαρμόζουμε τις εξής βασικές αρχές:

• Προτιμάται ο συνδυασμός αρθρόδεσης (σπονδυλοδεσίας ) με κάποιο σύστημα σταθεροποίησης, καθότι η εφαρμογή μόνο αρθρόδεσης οδηγεί σε μεγαλύτερη πιθανότητα σχηματισμού ψευδάρθρωσης.
• Αποφεύγουμε την επέκταση της επέμβασης σε επίπεδα της ΣΣ που δεν εμπλέκονται από την νόσο.
• Αποσυμπίεση των νευρικών δομών με αφαίρεση οπίσθιων οστικών στοιχείων εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχει νευρολογική εικόνα βλάβης.
• Η προσπάθεια διεγχειρητικής ανάταξης της σπονδυλολίσθησης συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης νευρολογικών βλαβών αλλά και με αύξηση της πιθανότητας επιτυχούς αρθρόδεσης και καλύτερης έκβασης του αρρώστου.

Βιβλιογραφία

1. Ward CV, Latimer B: Human evolution and the development of spondylolysis. Spine  2005; 30:1808-1814.
2. Lonstein JE: Spondylolisthesis in children: cause, natural history, and management. Spine  1999; 24:2640-2648
3. Ganju A: Isthmic spondylolisthesis. Neurosurg Focus  2002; 13:E1.